Oficjalna siedziba biskupów i arcybiskupów ołomunieckich, miejsce, przez które przewijała się historia, budowla, w której murach gościło wiele ważnych osobistości – tym właśnie jest Pałac Arcybiskupi w Ołomuńcu, wybitny przykład barokowej architektury pałacowej na Morawach.
Pierwotny pałac renesansowy zaczął wznosić biskup Stanisław Thurzo na początku XVI wieku, a dzieło budowy kontynuowali jego następcy. Niestety wojna trzydziestoletnia oraz pożar w 1661 r. poważnie uszkodziły budynek. W latach 1664–1669 na polecenie bpa Karola II von Liechtensteina-Castelcorna rezydencję przebudowano w stylu barokowym, przy okazji znacznie ją rozbudowując. Swój obecny wygląd gmach uzyskał podczas odbudowy po pożarze na początku XX wieku.
Dwukondygnacyjny budynek z bogato zdobioną neobarokową fasadą i trzema barokowymi portalami usytuowany jest wokół dwóch dziedzińców zamkniętych. Na pierwszym piętrze pałacu zachowało się kilka sal reprezentacyjnych z bogatą dekoracją w stylu rokokowym, empirowym i neobarokowym oraz meble z epoki.
To właśnie te pomieszczenia były świadkami wielu ważnych wydarzeń historycznych – w 1805 r. spotkali się tu przed bitwą pod Austerlitz car Rosji Aleksander i cesarz Austrii Franciszek, w 1848 r. abdykował tu cesarz Austrii Ferdynand I Habsburg, a na tron wstąpił jego bratanek Franciszek Józef I, zaś w 1850 r. w pałacu zawarto ważny traktat pokojowy pomiędzy Austrią i Prusami, tzw. punktację ołomuniecką.
Sale reprezentacyjne gościły również wiele innych zacnych osobistości, m.in. cesarzową Marię Teresę, arcybiskupa Paryża Jeana Verdiera, papieża św. Jana Pawła II oraz prezydentów T. G. Masaryka, Edvarda Beneša, Václava Havla i jego następców. Sale te stanowią jednocześnie główną część trasy zwiedzania, która oprócz nich obejmuje też salę do wystaw krótkoterminowych.
Pałac Arcybiskupi jest zatem wyjątkowym kompleksem stworzonym przez historię i osobowości, które nadały pałacowi autentyczną i żywą atmosferę historycznej przestrzeni.
Pałac służył i nadal służy jako przestrzeń życiowa, a wyposażenie zostało zachowane w kontekście okresu użytkowania i w autentycznej przestrzeni, dla której zostały stworzone. Chociaż historyczne sale są uzupełnione eksponatami, jest to wyjątkowy zespół, który nie jest jedynie sztucznie stworzoną i pogrupowaną ekspozycją muzealną. Jego przestrzenie wpisują się raczej w kontekst osiedli mieszkalnych, takich jak zamki i pałace, które mają swoją własną historyczną ciągłość i płynność w czasie. Jego cena była kształtowana przez wiele stuleci przez wyjątkową historię i wydarzenia, które odcisnęły na nim swoje piętno.
